बालक बबुरो द्विज शुकनामा, हुँ म परेको छू पिंजरामा ।
मकन हरे ! शिव शान्ति र चैन, सपनाविच पनि रतिभर छैन ।।
१
मेरा बान्धव बाबु र आमा, बस्छन् वनका एक कुनामा ।
कोसित पोखू मनको ताप; गर्दै पिंजराबाट . विलाप ॥
२
आँसु बगाई कहिले रून्छु, कहिले मुर्दातुल्य म हुन्छु ।
कहिले पागलसरि उफ्रन्छु, केवल वनका - सुख सम्झन्छु ।
३
फलफुल खाई नित्य रमाई, वनमा फिर्ने बबुरालाई ।
विधिले पार्यो पिंजराभित्र, कर्म हरे ! शिव ! हुन्छ विचित्र ।।
४
कति फिर्दो हूँ कति उड्दो हूँ, कति कति देशान्तर डुल्दो हुँ ।
देव ! हरे ! किन बालकलाई, बन्धन पायो व्यर्थ भुलाई ॥
५
शीतल पानी, कुञ्जनिवास, भोजन मीठो फलको खास ।
त्यो सब हुन गो अाज बिनाश, बाँकि छ एकै मनको त्रास ॥
६
हरिया वनको शीतल छाया. वान्धवसंगको मोह र माया ।
नेपाली लेखहरु - पृष्ठ १६०
विधाहरू
Naya saruwa bhai aaeko hulake jhai
Jhola maa surje ko euta pulinda bokera
Chhana maathi Baishakh hidirahechha
Bhaari alchhi paaila saarera
Bhitta-ghadi ko langur hallirahechha usko
Padachaap le
Twaak......twaak........twaak........twaak
Nistej bhai aakash palteko chha
Nyasro anuhaar paarera
Be mausam ko barshaat
Bela-kubela ko baadal ko gadyaang-gudung
Aakash lai pakhala laageko chha
Bishnumati ko phohar haije paani piyera
Twaa......
नयाँ बर्षको सुरुवात संगै नयाँ शैक्षिक शत्रको पनि सुरुवात भएको छ । शहर होस या गाँऊ, निजि होस या सरकारी विद्यालय नै किन नहोस । सबै विद्यालयहरु यतिबेला धमाधम विद्यार्थी भर्ना अभियान जुटेका छन । अभिभावकहरु पनि आफ्ना बालबालिकाहरुलाई कस्तो शिक्षा दिने र कहाँ पढाउने भनेर विद्यालय छनौट गर्न ब्यस्त छन । यो समय भनेको आफ्ना साना साना नानिबाबुहरुलाई विद्यालयको कक्षाकोठासम्म पाईला टेकाउने सुनौलो अवसर पनि हो । अहिलेको समय कहिल्य विद्यालय नदेखेका साना नानिबाबुहरुलाई शिशु कक्षमा भर्ना गरी बालबालिकाहरुमा शैक्षिक वातावरण तयार गर्ने मौसम हो ।
विज्ञान र प्रविधिको आमुल परिवर्तन संगै शिक्षा क्षेत्रको पनि परिवर्तन हुन उतिकै जरुरत छ । विद्यालयहरुले समयसापेक्ष रुपमा शिक्षण विधि र शिक्षण सिकाई क्रियाकलापहरु संचालन गरी बालबालिकाहरुमा रहेको अन्तरनिहित क्षमताको विकास गराउन सक्नु पर्छ । सिकाईको पहिलो जग नै पाठशाला अर्थात विद्यालय भएकाले विद्यालयबाट बालबालिकाहरुले भविष्यको बाटो तय गर्दछन । त्यसैले बालबालिकाहरुलाई सानैदेखी नै गुणस्तरीय शिक्षा प्रदान गर्नु अभिभावकको दायित्व हो ।
आजकाल गुणसतरीय शिक्षा प्रदान गर्ने बहानामा शिक्षा क्षेत्र दिनानुदिन महंगिदै गएको छ । जनमानसमा पनि महंगो भनेकै गुणस्तर हो भन्ने आम विश्वास रहेको पाईन्छ । महंगो शुल्क तिर्दैमा विद्यार्थीको पढाई पनि राम्रो हुन्छ भन्ने छैन । कतिपय अभिभावकहरुमा धेरै पैसा तिरर आफ्ना छोराछोरीहरुलाई विद्यालय भर्ना गरिदियो भने उनीहरुको पढाई पनि रामे हुन्छ भन्ने सोचाई रहेको पाईन्छ । बुझेर होस वा नबुझेर होस अभिभावकहरुले अभिभावकहरुले आफ्नो छोराछोरीको पढाईकै लागि भनेर खाई नखाई गरेर भए पनि पैसाको खोलो बगाएका छन । धेरै अभिभावकहरले त ऋण गरेरै भए पनि छोराछोरीको शिक्षा दिक्षा नाममा आफ्नो क्षमता भन्दा गरुङ्गो भारी बोक्ने गरेका छन । यसो त कतिपय अभिभावकहरुले छोराछोरी राम्रो शिक्षा दिक्षा दिन सके उनीहरुको भविष्य पनि उज्वल हुन्छ भनेर आफ्नो कमाई र आम्दानीको अधिकाशं रकम छोराछोरीकै शिक्षा दिक्षामा खर्चिएका छन भने कतिपयले अरुको देखासिखी र छर छिमेकलाई देखाउनकै लागि भए पनि धेरै खर्च गरेका छन ।
Jag shunya chha yo sabale bujhide
Jawa antima maa sab nasta hune.
Janakaa manamaa kina shaanti hunu
Dina ek sabai chha masaan hunu..
Sab maanawa yi kati dusta bhakaa
Jati sabhya bane uti dusta bhakaa.
Jawa naash hune ta sharir chha yo
Tawa byartha aho! Dil runchha kina..
Ma hijo ati shaishav baalak the
Ma tyahi aba hun tara briddha bhaye.
Ma ta laagchha yo jag jaadu na ho
Pralaya sabako jaba mrityu ta ho..
Kati barsha bite sab bhut bhayo
Jagamaa sabako itihaas banyo.
Na ta yo sab satya na ho sapanaa
Chha asatya sabai jagako mahimaa..
कोठामा कसरी पसूँ नजरकी श्रृङ्गार छैनौ तिमी
यत्रो शोक कहूँ कहाँ हृदयकी आधार छैनौ तिमी
कोठामा अघि भर्खरैतक थियौ बोलीरहेकी तिमी
ए छैनौ कसरी भनूँ ! हृदयमा खेलीरहेकी तिमी
मेरी लच्छिनकी जहान ! घरमा बल्दैन बत्ती अब
बत्तीनेर मुहार चारु भरिलो पर्दैन देखा अब
सन्तोषी मुखमा सुखी हृदयको झल्किन्न माया पिन
भित्तातर्फ कपालको गुजमुजे पर्दैन छाँया पिन
मैले यो परदेशमा घर त्यसै बिसर्ीसकेको थिएँ
आमाको टुहुरो थिएँ पि्रय सखी पाईसकेको थिएँ
मेरा सुन्दर शान्ति कान्ति सुघरी डेरा थियो यो कुटी
हे सन्तोष गरिबकी ! गइसक्यौ मेरी तपस्या उठी
कल्ले लिन्छ र गुप्त गर्व मनमा मैले गरुँ पौरख
कल्लाई सुखिनी बनाउन भनी मैले उठाऊँ दुख
कल्लाई सँगमा लिएर अब यो सारा गृहस्थी गरुँ
छातीमा प्रतिमा लिएर उनकै बाँचूँ कि यद्वा मरुँ
मेरो अटोग्राफमा-
कुन्नि के लेखिमाग्न भनेर होला...
मैले पठाएको हजुरकोमा...
एकै शब्द पनि लेख्न नसकी,
कति लजाएर,
मेरो हजुरले...
यौटा गुलाबी पन्नाभरि मात्र मुस्कुराइदिनु भएछ !
मेरो अटोग्राफको
गुलाबी पन्नाभरि मुस्कान पोखिदिएर
अझ गुलाबी गुलाबी बनाइदिनु भएछ ।
यसको आफ्नो कथा हुन्छ !
बसन्तमा-
फूललाई पनि शरम लाग्छ ।
हेर्नोस्न, फेरि हेर्छन् कसरी
तन्नेरी हृदयका अनुरागले भरेका दृष्टिहरू !
ए मेरी रानी ! निर्मल पानी ! जुनमा टल्केकी !
अन्कौं रंग लिएर तिमी झलल झल्केकी !
कसरी झर्यो कसरी बस्यौ कर्कले पातमा,
हृदय मेरो तानेर लिन्छ्यौ जुनेली रातमा ।
शीतल हावा सिरीरी चल्छ पातमा खेलेर,
तिमीले झिक्छ्यौ अनौठा नाच चञ्चल बनेर ।
सुनौला विन्दु ! ए सानी इन्दु ! दिलमा बसेकी,
टाकुरी मेरो हृदयबाट छहरा खसेकी,
एकान्त बीच अँधेरी खोल्सा खेलेकी,
ए कति राम्री सुन्दर सङ्ली जूनमा फुलेकी ।
कसरी अड्छ्यौ अनौठो चाला लिएर पातमा,
आँधीले सुट्ट अनन्ततिर लैजाला साथमा ।
विश्वको पात जीवन थोपा मर्त्यमा टल्केको,
स्वर्गको ज्योति हृदयभित्र देखिन्छ झल्केको ।
सपने बास कर्कले पात नासिन्छ भनेर,
सगरमाथामा चढनेहरु सबै तेन्जीग,पासांग,हुदैनन्
न त जुनको ताबेई,एडमन हिलारी मात्र चढछन
कोहि-कोहि राजनीति गर्नेहरु पनि पुग्छन
टुप्पो भन्दा पनि माथि कहाँ पुग्छन पुग्छन
सबै पुग्न नसक्ने ठाउमा पुग्छन उनीहरु
तेन्जीग,पासांग,जुनको,एडम पुगेभन्दा माथि
सगरमाथा धेरै माथि हुनेगर्छ त्यसै त
तलबाट बोलेको,कुर्लेको केहि सुनिन्न
न पहाडीहरूको च्यातिएको दौरासुर्बाल देखिन्छ
न मधेसीहरुको फाटेको धोतो देखिन्छ
अरु त अरु सेर्पाको बक्खुको मयल पनि देखिन्न
थारु,लिम्बी,पोडे,चमार,मगर,कसैको केहि देखिन्न
छोरी,
जंगलमा कहिलै हँदैन लोकतन्त्र
जंगलमा कहिलै हँदैन चुनाव
चुनावको नाटक मात्र पनि हँदैन
जंगली नेतृत्वलाई कहिलै चाहिदैन
जन अनुमोदनको पुष्पहार
वंशजको नाताले हरेक हिंश्रक डमरू
लडेर आफन्तकै बीचमा खुनीयूद्ध
सत्ताधारी बन्छ जंगलको
अनि निर्लज्ज कुरा गर्छ अबिछिन्न लोकतन्त्रको !
अपरेसन फेल्ड ! डा जोन्सन् एक्कासि चिच्याए । शैलीको अचेतन मन अत्तालियो । उनको मस्तिष्कलाई डाक्टरहरुले झिके र फुटबल जस्तो आकारको गोलो वस्तुमा प्वाल पारेर त्यस भित्र शैलीको मस्तिष्क गिदी र टाउकामा भएका नशाहरुलाई हाले । त्यसपछि त्यसको प्वाल टालिदिए । त्यस वस्तुलाई 'ब्रेन बल' भनियो । शैलीको मस्तिष्क ब्रेन बल भित्र सर्यो र उसले आफ्नो लम्पसार परिरहेको शरीर देखी । स्थानान्तरण हुन सक्ने टाउको भित्र सिमित हुनु परेकोमा शैलीलाई ज्यादै दुख लाग्यो । उसले आफू हल्लिन खोजी र मस्तिकमा रहेको गीलो पना महशुस गरी । तर एकैछिन पछि डाक्टरले शैलीको मस्तिष्कलाई शरिरमा जोडे । अब शैलीको टाउको र शरीर एकै ठाउँमा भयो । डाक्टरले इन्जेक्सन लगाईदिएको केही क्षण पछि ऊ सम्हालिएर उठी । उसको वास्तविक टाउको अपरेसन कक्षमा रहेको मध्यम साइजको टेबुल माथि राखिएको थियो । वास्तविक टाउको राखेर अपरेसन सफल नभएपछि शैलीमा ब्रेन बल प्रत्यारोपण गरिएको थियो ।
