Basti ko saajha chautari maa
Arko tul jhundyaauna napaaine chetaawani lekhera
Bharkhar jhundyaaiyeko chha
Sahastitwa ko naam maa euta arko nayaa tul
Gitti sanga kutiyeka haat haru le
Chiya ka muna sanga chatakka tipiyeka yauwan haru le
Bhokmari le thaakeka pet haru le
Kahilyai bhetna nasakne uchaai maa
Jhundiraheka hunchhan
Haat, yauwan ra pet ka pakshya maa lekhiyeka tul haru
Ma basne kothakai dalin-bich maa gaunthali basyo
Pitaayeko tannaa upar phir maila pani khasyo.
Malai tyo dekhi hridaya bich laagyo kirkiri
Chari bolyo mero man sab bujhi tyo chiribiri..1..
Aho !! Tyasta taataa najar ati raataa bish sari
Tari taatyau baba ! Kina manmanai tyo ris gari.
Timi dharmaatmaa chhau ghar bich ma chhu aaja atithi
Tithi maaghe aunsi shahar bhar bhukampa-phajiti..2..
Jahaa basthyau haami bhawan uhi paataalmaya bho
Chalyo bhaari haa haa nasahisaknu nai pralaya bho.
Kahaa paaun thaado ghar, kasari otaun shir bhani
Duvai bhaale-pothi phanaphan ghumyaun byaakul bani..3..
Biraalo ko pheri adham chil ko, kaag shath ko
Shikaari bohori, kukur haru kaa dushta hath ko.
Pari shankaa bhaari sab tira bichaari duliduli
Niraashaa maa runthyen aghi aghachilo thaam namili..4..
Yahaa timro saanu ghar mahal waa raamjhupadi
Khadaa dekhi raamro gagan-bich kheldai ladibudi.
Paseko hun baba ! Ali din basunlaa ki ma bhani
Baani kharaab lii paapaki dar namaani.
Taani dhanu kusumbaana ! bhayera maani.
Saano janaani upari shar haani haani
Haani gari sakidiyau bharilo jawaani. ||1||
Maalik saath nahuda birahaagni paali,
Phaali sharir bharakaa gahanaa phukaali.
Khaali padeki chhu jahaa mana kyai samaali
Jaali nahawouna bhagawan ! diunla ma gaali. ||2||
Saaraa sharir bhari chhan pasinaaki dhaaraa
Haa raamachandra ! bhani gardachhu dher pukaaraa.
Aaraam katai chhaina dekhchhu dishaa andhyaaraa ..
Naaraaj nahawouna kusumaayudha ! he piyaaraa. ||3||
Khaanaapinaa dur bhayo manamaa chha taanaa
Gaanaa lahadharu pani ti bhayaa biraanaa.
Chaanaasari sharir bho shar laagi naanaa
Haa naath ! yasai mariganaa bichari janaanaa. ||4||
चारपट्टिबाट प्रतिबन्ध र निषेधका
सिमेण्ट गरिएका चारवटा जर्मन सिपाहीजस्ता भित्ताले अनि
मास्तिरबाट
कालो बिरालोले छात्तीमाथि टेकिराखे जस्तो
कति बेला खस्ला र थिच्लाजस्तो
घोप्टिरहेको छतको भयावह आकृतिले
बन्द गरेर राखेकोयौटा कोठा छ !
अस्पतालको सुनसान–सुनसान यो कोठाभित्र
कालो–कालो धमिलो–धमिलो
कानको जाली फुटाउने असह्य नीरवता छ !
धेरै सपनाहरू
धेरै इच्छा र आकांक्षाहरू
अनि यौटा जिन्दगी....
ओइलाएको फूलदानको फूलसित
चारै आयामबाट बन्द छन्, अस्पतालको यो कोठाभित्र !
Bhir muni khoriya ma aaipugda jip ko tayar panchar bhayo. Jhamakka saanjh parisakeko thiyo. Paraparasamma katai ghar nadekhepachhi ma ukaalo lage. Ek ta bharkhar-bharkhar motaaeko manchhe, tyasmaathi naya gaadi kinedekhi hidna bhanepachhi maretulya hunchhu. Euta jhupro ma pilpile batti dekhera bolaayen.
'Aama, bhitra ko hunuhunchha?'
'Chhora aais, babu!' Budhi aama bhitra bata bolin. Asi hiud kaateki budhi aama haat ma malin tuki liyera baahir aain. Niyaalera herin. Barara aansu jharera bhanin -'Ma ta chhoro aaechha bhanera jhukkiyen!' 'Baas paainchha aama?'
Thulo sahar ko thulo ghar ko thulo mancha ma
Thula tauka thulo gidi
Thula kahalaiyeka manchhe ka maajha ma
Baad hunechha
Bibaad hunechha
Pratibaad hunechha
Bholi tyo akhbaar ma chhapie pachhi haami le paisa tirera padhne chhaun
Haamra piramarka ka kura haru
Haami lai samabedana haru sahanubhuti haru saantwana haru
Haami maathi shraddha aasthaa
Aaja ka andhakar chhidi ka andhakar ma
Bholi ghaam laagne sapana haru
(१)
प्रजाको हर्षका साथ जल वर्षा गरीकन ।
आई पुगी प्रिय वर्षा वर्षतुल्य वने दिन ॥१॥
(२)
कालाबादलमा सानी उज्याली बिजुली परी ।
कृष्णका काखमा खेली रहेकी राधिकासरी ॥२॥
(४)
इन्द्रिनीहरुको शोभा हेरनू होस सज्जन ।
अप्सराले खसालेका रत्नको हार झै छन ॥३॥
(७)
मेघको गर्जन सुनी नाचे मयुर बेसरी ।
दाताको गुलियो बोली पाएका गरीबै सरी ॥४॥
(१०)
काला पहाडमा सेता पानीका छहरा छुटे ।
कृष्णका छातिका मुक्ताहारको उपमा लुटे ॥५॥
बामे सर्दासर्दै घोप्टे कति कति टुकुटुकु हिंड्दा लोटें,
लम्की हिंड्दा चिप्ले कति कति कुद्दा ठक्कर खाई पल्टें,
भगवन्,
फैलेका दुइ हाथ थापी सतत मलाई बचायौ,
फुकी फुकी टुटिलो सहज बसायौ,
रक्त पुछीकन घाउ सुकायौ,
गण्ड, ललाट, कपाल मुसारी
अश्रु-मुहान पनि सुख्खा पार्यौ !
मेरा भगवन् !
पल्टनबाजी खाई तल्तिर माथिबाट गिरे कति चोटि,
ढुन्मुनिदै घुस्मुन्टी भुईमा जोतिएं जाक्किएँ ठाडै कतिचोटि,
छाती ताक्त मित्रहरूको मुड्की बर्से शत्रु बनी,
शत्रुहरूका मित्रवचन ती पाए च्यातू हृदय मनी,
भगवन् !
जहिले हेर्छ दुइ हात थापी नित्य खडा छौ फेरि तिमी;
तिनमा अलिकति फलफूल राख्छु,
हातको पात सबै ती सुक्छन्,
हात नअटाईकन तिमी बस्छौ
उद्देश्य खोतल्दै–खोतल्दै जाँदा
म उद्देश्यको समेत उद्देश्य पाउँदिनँ र
अर्थ सोध्दै–सोध्दै जाँदा
म अर्थको समेत अर्थ देख्दिनँ
अस्तित्व पहिल्याउँदै–पहिल्याउँदै जाँदा
म अस्तित्वको समेत अस्तित्व भेट्दिनँ
यो एक मुठी सास हो— जुन सत्य हो
योएक मुठी गाँस हो— जुन ध्रुव सत्य हो
जीवन
त्यही एक मुठी सास र एक मुठी गाँसका निमित्त
गरिने जालसाजी हो
Naya ghar banne kuraa sune pachhi keta keti haru khushi le gadgad bhaye. Mana hansilo khushilo bhayo. Sabai jana ramaaye. Achetana man bhitra euta aasaa paale. Aahaa! Naya ghar banne bho. Naya ghar bane pachhi haami haru le pani euta euta kothaa paaune chhaun. Aafnai kothaa maa haami pani ramaayera basne chhaun.
Tyati maatra hoina uniharu naya ghar ko naya kothaa lai kasari sajaaune. TV kataa raakhne. Palang kataa raakhdaa thik holaa. Jhyaal kataa farkaaudaa raamro holaa bhanne baare maa sochna thaale.
Nabhandai ghar maa sabai jana ko eutai mat bhayo. Naya ghar banne maa pakkaa pakki nai bhayo. Ghar ta banaaune tara kati kothaa ko banaaune kothaa kastaa banaaune katraa banaaune bhanera thulai bahas chalyo. Ajha ghar kati talaa ko banaaune bhanne baare maa ta uniharu ko ekmat hunai sakena. Sabai le aaf aafno adaan raakhe. Adaan kasai le pani chhadenan.
Ghar puraanai bhaye pani tyati kamjor bhane chhaina. Ali kothaa namileko maatra ho. Ahile haami sanga rupaiyaa paisaa pani tyati prasasta chhaina. Ghar banaaunu bhaneko chaanchune kuraa pani hoina. Rupaiyaa paisaa jor jaam garera maatra ghar bhatkaaunu parchha. Tyasaile ahile yehi ghar lai rang rokan lagaayera basnu parchha. Ghar ko ek jana sadasya le yasto prastaav raakhyo.
