अत्यन्त पुरानो मानव सभ्यताको बारेमा पुरातात्विक अध्ययनार्थ उत्खनन गर्दा लालपुरमा अनैाठो शक्तिशाली चश्मा भेटिएको कुरा त्यहाँका राजाको दरवारमा मात्र पुगेन, छिमेकी राज्यमा पनि पुग्यो। त्यो चश्मा लगाउँदा जे चितायो त्यही कुरा चलचित्र जस्तै गरी देख्न सकिने कुरा पनि हाबाको गतिमा छिमेकी राजा कहाँ पनि पुग्यो।
–“मेरो देशको भविश्यको बारेमा मैले केही बर्ष सम्मको मात्र चित्र हेर्न पाएँ सबै हेर्नै पाइन, राजाका सिपाहीहरुले खोसेर लगे ।” उत्खनन गर्ने पुरातत्वविदले भने।
–“मैले मेरो आगामी दिन कस्ता होलान भन्ने कुराको जानकारी पाउँदा म निकै रोमान्चित भएँ आगतका दिनहरुको बारेमा ।” अर्का सहयोगी उत्खननकर्ताले बताए।
लघुकथाहरु - पृष्ठ २
लेखकहरू
उन्नाइस बर्षपछि बिदेशिएको महेश आफ्नो गाउ फर्कन्छ। साथी-भाइसँग भेट्ने क्रममा उ रमेशको घरमा पुग्छ। अतितका पाना पल्टाउदै दुवै खुबै मज्जाले गफ्फिन थाल्छन। यतिकैमा बाहिरबाट रमेशको छोरा आइपुग्छ। साथीलाई आफ्नो छोरा चिनाउदै रमेश भन्छ "यस बर्ष बि एस सि सिद्ध्यायो अब एम एस सि गर्छ हरे।" तर ... महेश भने छोरालाई हेरेर केही छक्क पर्दै रमेशलाई प्रश्न गर्छ -"हन आमा बाउ त दुवै अग्ला छौ छोरा चाँही किन पुड्को"? रमेशले हाँस्दै हाँस्दै उत्तर दिन्छ "साथी तीन बर्षको उमेरदेखि पडाइको उचाइ बडाउनलाई दिनहु बोक्ने किताबको ठेलिसँग यसको शारीरिक उचाइ बन्धकी राखीदिएको छ नि त।" दुवै हास्छन गललल.....
"यो के हो बुआ ?"
"बाख्राको गिदी l
बाख्राको गिदी! किन भूटेको त ?"
"खानुलाई l तिमी खान्छोऊ?"
"अ'ह खादिन l बाजेले भन्नु हुन्छ नानीहरुले खानु हुदैन रे l "
नानीको कुरो सुनेर बुआ मनमनै सोच्दछन यी बुढा-पाखा कति चतुर है , एतरो मिठो गिदी आफै खानुलागी नानिलाई खानु हुन्न भन्छन l बुआ छोरों तिर हेर्दै भन्छन - "हो नानी , तर म भन्छु खानु हुन्छ ,नानिहरूले पनी l "
"कसरी बुआ?"
"खाएर नानी , मैले अहिले पो बुझे नानिहरुलाई गिदी किन खानु नदिएको l "
"किन बुआ?"
"नानी यो गिदी अत्यंत स्वादिलो हदों रहेछ , अंडा जस्तो l त्यस हुनाले पो बुढा -पाखा हरुले आफै खाने गरेका रहेछन l तर भने म त्यों भ्रम लाइ तोड़दछु आज l
Harkelai aghilla barshaharu jhain aaj pani Mahashivaratri parba le aalingan garisakeko chha. Aghillo barsha ma Mahashivaratri ko din saathisangi sanga milera hukka chilim bhaang dhaturo khaayera raatbhari Mahadev jasto laththieko kshana lai samjhi aaj pheri uhi kaarya punarabriti garne marathon daud ma chha u. Tyasaile u saamaan ko sabai bandobasta milaayera saathibhai lai ekikrit garna gaunghar tira niskio. Bidambana ghar ko ek maatra chulbule chhoro Rahul le baba le bhare khana bhanera raakhekaa ti bibidh padaarthaharu bhaang dhaturo hukka khaaidi yo. Bistaarai tyo kalilo baalak lai nasha le chhopna thaalyo. Nasha ko adhik maat le baalak bhuin ma ladyo kebal nispraan bhayera. Uta aafno kaam phatte paari ghar pharkadaa Harke lai ghar ko majheri ma maanchhe haru ko bhid le bessari khichyo. U bhid ko nagich pugyo. Chheumai euta abodh baalak nikai dardanaak tavar le waman garera ladiraheko thiyo achal bhayera. Tyo abodh baalak kohi nabhaera usai ko praan bhanda pyaaro chhora Rahul thiyo. U chichyaayo karaayo tara byartha thiyo. Ani purpuro ma haat raakhdai dharma sanskriti ko naaun ma galat bichaar ko anusharan gardaa ko pida bodh bhayera u paschataap ma jalirahyo.
"Chhapa nahaannus hai mero hotel maa tapaiko jaagir jaana sakchha" Hotelwala le bhanyo.
Chhapa haanna gaeko SP ris le murmuriyo ra karaayo
"Tero hotel maa chhapa haandaa mero jaagir kina jaane? E keta ho kunai pani thaau baaki naraakha" Prahari jawaan haru chhapa haanna laage.
Chhapa haanne kram maa euta kotha maa ek jodi aapatti janak awasthaa maa bhetiyo. Samaatna bhanera SP najikai puge ani tyo jodi lai najik bata here. Ani po SP le balla thaahaa paayo, aghi hotelwala le kina aafu lai tyaso bhane bhanera. Kinaki tyahaa tyasari bhetine purush aru kohi nabhaera aghillo din hotel haru maa chhapa haanna aadesh dine grihamantri thiye.
ढुङ्गे युगमा पशुपंक्षी, मानव सबैको आपसमा खुबै झगडा परिरहन्थ्यो, एक-अर्कोबीच मारामार परिहन्थ्यो ।
मान्छेको बस्ती देखेपछि जनावर डराउँथे, बाघहरुको ओडार देखिपछि मान्छे डराउँथे । एक-अर्काबीचमा सधैँ तनाव भइरहन्थ्यो ।
यसरी एकै जङ्गलमा तनाबीच बाँच्नुपर्दा सबैलाई दिक्क लागेको थियो । बाघले प्रस्ताव राख्यो 'कस्ले कसैलाई भेदभाव नगरौँ, के कुकुर, के भेँडा, के घोडा सबै मिलेर बसौं, तेरो-मेरोको विभाजन नगरौं, मारामार नगरौं ।
सबैको मत मिल्यो । सबैले नयाँ नगर बनाए । उक्त एकता नगरमा हात्तिले ठूलाठूला रुख ओसारेर ल्यो । बाघले नङ्ग्राले कलात्मक बुट्टा हाल्यो । यसरी आ-आफूले जानेको काम गरेर एउटा सुन्दर नगर बन्यो । उक्त नगरको काम सबैले मिलिजुली गर्न थाले ।
U samaaj maa sudhaar garna chaahanchha. Samaaj lai pariwartan garna chaahanchha. Bhinna-bhinna dharma maanne harukaa beech ko saanskritik, baichaarik matabhed baata utpanna baimanasyataa lai ekataabaddha garna usle sabai dharma ko nichod eutai ho sabai dharma ekai ho bhanera samaaj lai samjhaauna khojchha. Tara samaaj le uslai ultai paagal saabit gardachha.
Uslai samaaj le paagalkhaanaa maa bharnaa gardachha. Aafu paagal hoina bhanne kuraa usle paagalkhaanaa maa saabit gardachha. Tara samaaj maa uskaa pariwartit swar haru supaachya nabhayeko le arko pheri arko paagalkhaanaa maa uslai raakhinchha. Tyahaan pani usle aafu paagal hoina bhanne pushti gardachha. Pheri samaaj maa aaisake pachhi samaaj lai usko kuraa pachdena. Yasari paagalkhaanaa maa jaane ra aaune kram maa u ukta shahar ko sabai paagalkhaanaa maa aaune jaane bhaisakeko hunchha ra tee sampurna paagalkhaanaa baare raamrari jaanisakeko hunchha. Tara tee pratyek paagalkhaanaa sanchaalka haru le uslai sadde banaaeko bhanera sab bhandaa agaadi pradarshan garna bhane chukdainan.
Pratyek paagalkhaanaa maa upachaar gardaa tee paagalkhaanaa harumaa aafu jasto kunai naraamro lat maa nalaageko kohi bharnaa gariekaa thienan. Tyasaile usko upachaar paagalkhaanaa le kulat maa laagekaa maanchhe lai upachaar garne jasari nai upachaar garna khojekaa thie. Yo usle aafai le pratyaksha bhogeko thiyo. Yasto kuraa uslai tee paagalkhaanaa harumaa paachya bhayeko thiena.
Lalpur ma Samvidhan Sabha ko parinaam le Ganatantra ghoshana bhayo. Desh bata samantabad anta bhaeko vidhivat ghoshana bhayo. Darbaar ko baare ma jeevan bhari adhyayan garda gardai dashakaun bitaaeko Balbahadur atyanta utsaahit bhayo. Jeevan bhari darbaar ko apamaan, atyaachaar ra bhedbhaav le aajit bhaeko Balbahadur le saancho artha ma mukti ko anubhav garyo.
Lalpur ko Bhu. Pu. Raja nirvasit bhayera palayan bhaisakeka thiye. Afriki mahadesh ko euta taapu nai kinera baseko khabar Balbahadur le pani padheko thiyo. Balbahadur Ganatantra prapti ko aandolan ma agrani morcha ma ubhieko aandolankari pani thiyo. Darbaar kai serophero ma adhyayan kendrit garne vyakti pani yasari Ganatantra ko aandolan ma sakriya bhayera jel nel khepekale Ganatantra prapti pachhi us lai ek dui sabha ma dosalla pani odhaieko thiyo. Balbahadur lai prapta samman ra utprerana le prakhar gantantrik pani banaeko ho.
फूलपातीको दिन म घर पुगेँ । पुग्नासाथ मेरा बालसखा शर्माको घर पुगेँ । विधवा श्रीमती र ५-६ वर्षो छोरो नफर्किने पति/पिताको आगमन पर्खेझैँ बसेको थिए ।
'आमा ! बुबा किन दसैंमा पनि घर नआ'को ?' छोराले सोध्यो ।
गहभरि आँसु पारेर आमाले भनिन् 'सानु तिम्रो बाबु शहीद हुन भो ।'
'शहिद भनेको के आमा ?' उनले धोतीको सप्कोले मुख छोपिन् ।
सानुले मसँग साध्यो 'अंकल, शहदि भनेको के हो ?'
'शहिद भनेको संसारको सबैभन्दा ठूलो मान्छे हो बाबु ।'
'मेरो बुबा ठूलो मान्छे हो अंकल ?'
'हो बाबु, सबैभन्दा ठूलो मान्छे ।' मेरो गला पनि अबरुद्ध भयो ।
'ठूलो मान्छे आफ्नो छोरालाई माया गर्दैनन् अंकल ?'
गर्छन् बाबु, आफ्नो छोरालाई मात्र होइन सबैलाई असाध्ये माया गर्छन । '
'मन्त्री अंकलभन्दा पनि ठूलो हो ?'
'हो ।'
Pariwaar thienan, chhorachhori thienan, niji aafno bhanne kehi thiena unko. Samajik pariwartan ra chetanaa ka laagi unle aafno singo jiwan arpeka thie. Jiwanbhar ko parishram ra samarpan lai unka saathi sangi sahayatri le saghaayera sahayog gareko rakam ko akshayakosh chalthyo, tyas bata aaja sayaun garib bidhyarthi harule nishulka padhthe, sayaun garib haru upachaar garinthyo.
Uni aksar paidal hidthe, bas chadhthe badhi maa. Unle alikati subidha tyagera samaj maa samarpit huna unka aafna sahakarmi haru lai samet aagraha garthe. Unko samajsewi sanstha ka kasai lai pani sukha sayal ko jiwan nabitauna nirdeshan dinthe. Swayam tyag ka pratimurti ka agaadi jo pani natamastak hunthe. Yasari unko garibi biruddha ko sashaktikaran abhiyan le nikai thulo safalta haru paayeko thiyo.
