Raja, Kewal Ek Kalam Deu!
Saawan maa!
Karyangkurung ko pwaankh ko dandi,
Himaali baadal chhoeko,
Maanasarowar salil uchhaali,
Dhoeko!
Nirjan baasaa, ekalaasi,
Prem ko bindu roeko,
Jeewan maa!
Raja, Kewal Ek Kalam Deu!
Saawan maa!
Ghaamchhaayaa ko bishaal wan maa,
Indreni ko lachkan maa,
Kiran kani ko sundar, sundar,
Mishran maa!
Sundarataa ko mishran le barabar, barabar,
Kwai bhaawuk ko rodan maa,
Mujoor haru ko nartan maa,
Kamal ko bhaau keechad kaa,
Ramaram maa
Ka.
“Him stani e ! Hiumaa teki,
Kina aa'ki ?”
“Diwas jwarako jwalanko aago
Nibhaa'ki ! ”
Kha.
“Sudhaavadini h ! Swargaki chari, kina
Hansili vadan ?”
“Premi jodiharuko dekhdachhu,
Madhur milan ! ”
Ga.
“Yeti mithosanga prithivimaa kina muskaa'ki ?”
“Hariya hriday, adharmaa phuskin,
Chhu sikaa'ki !”
Ko han? Ko han banama kun ko ho
Garchha kya kuhukuhu sun oho!
Haina haina ma ta haina ma haina
Ko han ko han tara ko chinidaina.
Phoolama chha ki? Ki chhanga harama?
Baasama chha ki u hunchha charama.
Ya munatira? Ki ek munama?
Hunchha bhaan sapana bipanama?
Ko han ko han ma ta chindina hera
Jhalkindo ras anek liera.
Lukchha ko bhana basanta phulai
Yo sawaal rasilo chha malai.
Ko han? Ko han sita sodhchha saaraa
Baalachitta lahari rasadhaaraa.
Ko banauchha basanta rangeen
(१)
चोर्ने र दिक्कत दिने जुनि हुन्छ झीँगा
ज्यादै सिंगार्न मनको जुनि बाइसींगा।
अल्छी सुतालु छ अजिंगर नाम चोला
राखेर होश हिंड जन्म खराब होला ॥
(२)
ठूलो म बन्छु जुन भन्दछ बन्छ हात्ती
घोडा उ बन्छ जुन थिच्दछ दिन्छ लात्ती।
खाने छ जो रगत बन्दछ त्यो हुँडार
यै होश राख पछिको जनि लौ सपार ॥
(३)
गन्दा विचारहरूले बनिजान्छ गन्धे
जो दान दिन्न जगमा उ उन्यू छ भन्ने ।
'ढुंगो हुने निठुर को दिल बन्छ' भन्दे
'चोला सपार् मकन' कान दिएर सुन्दे ॥
स्वर्ग र भूको सूक्ष्म हुँ स्पन्दन–
दाना तिलको,
यति छु मसिनो ! सक्छ को सम्झन ?
दिल झिल्को ?
अलग सचेतन सागर चेतन
कण जलको !
जति जति गिर्दछु उति उति उठ्दछु !
अन्त न बलको
विश्व बनाउँछु, विश्वधनी छु—
क्षण–झुल्को ।
सृष्टि, स्थिति र प्रलय म भोग्दछु,
प्रतिपलको ।
मेरा नीलिम गहिराइमा
मेरै अनिलको
तपन, जपन र अन्तः स्वपन छन्
ऋजु र कुटिलको ।
सब ती विसर्जन मिल्दछु जलमै,
जल–फुल्को !
जोरिन्छ जतातिर मानवतासँग,
साँध यो दिलको,
अनन्त शक्ति र ज्योति छु उत्तम
युगको अमर झिल्को !
रातले रोइरहिथिन् लाखन
जलदाना,
मैले कनिका जस्ता मानी टिपी निलेँ ती
नाना !
पुछेँ गगनको —छाती
बालेँ दीप प्रभाती!
तारानलको अन्तर ज्वलनले
म भएँ रातो—
अग्नि शिखा झैँ—एक कुर्लनले
लिएँ तिमिर सातो—
पूर्व क्षितिजतिर फर्की लाएँ
बोलेँ तातो—
अन्धकारको गो टाटो—
बाक्लो कुइरो फाटयो !
छिर्का परेका ललित र लाल
हे ! कमाल !
नटिप्नु हेर कोपिला!
नचुँड्नु पाप लाग्दछ।
नच्यात्नु फूल नानि हो!
दया र धर्म भाग्दछ।।
नछोप्नु है चरी बरी
सराप आँसु लाग्दछ।
नमार्नु जन्तु है कुनै
बसेर काल जाग्दछ।।
न घाउ चोट लाउनू
सडेर चित्त पाक्दछ।
धूलो नफेक्नु नानि हो!
उडेर भित्र ढाक्दछ।।
हिलो नखेल्नु फोहरी
खराब दाग लाग्दछ।
न चित्त है दुखाउनु
डसेर आँसु बग्दछ।।
Hami santati houn agadha jalka
Grishmartuko janma ho,
Hamro janma hunda mahotsav thiyo,
Sara ujyaalo safa,
Hansthe surya ra chhalma uchhalinda
Talpal gari nachtathe,
Tadhasamma hawa nimantrit thiye,
Chalthe bada tejle.
Hamro vyomviharko man thiyo,
Uncha thiyo kamana,
Hami susta chadhyaun safa kiranka
Saana masina sindhi.
Maathi-maathi chadhyaun milyaun ra fijiyoun
Aakashko kshetrama
Boki chhalchha hawa dulaauna jagat
Danda, puri, jangal.
Herchhaun divya pradarshini prithiviko,
जब पृथिवीमा बादल आउँछ
जीवनमाथि विषाद
जब बर्षन्छन् आँसु झरी
उरमा शुष्क उजाड
जब सब तर्क बिलौना बन्छन्
पीडा मनका याद
भूकम्पपछिका स्वप्न शहर
सम्झनु औंसी रात
चिच्याहट मरुभूमिमा, पुग्दछ हात निधार
जीवन, बन्दछ धिक्कार, सफल बलीटो पार।
गर्छु बिरानो निष्ठुरी संसार-जङ्गलभित्र पुकार
जब जिउन नै बन्दछ बोझा, मनमा हाहाकार।
तब सम्झन्छु आँसु अडाई पलकविषे तिमीलाई
सम्झनामा खिल्दछ उपवन
रङ्ग र रस पाई।
हराभरा भै उठ्छ बलौटो
खेल्दछ शीतल जल
Ka. Esiyaali Jaagriti-Yug-Shishu
Haami Ushaasut Nayapaali
Haami Himaalaya-Tanaya Pipaasu
Chadhena Chuchuraa Karamaali.
Kha. Haami Buddhakaa Bhuukaa Udbhij
Jaanaki-Phoolkaa Madhu-Aali,
Araniko kaa Angul-Jyoti,
Prithivi-Naaraayan Baali.
Ga. Tribhuvankaa Haun Swapna Sunaulaa,
Mahendra Upavan Paudhaali
Baagh harukaa Jori-Paari Hun,
Prajaatantrakaa Paharaali.
Gha. Maanavataakaa Dhukkur-Kurlan,
Kalpan Daanphe-Rangajaali,
Munikaa Samaadhi haruko Kusumko
Sugandha Lahar Hun Haimaali.
