धेरै व्यक्तिहरुमा विश्वास छ कि बुद्धि र ज्ञान एक-समान चिज हुन् तर होइनन्। उनीहरू एक अर्काका पूरक हुन् तर उनीहरूको समान मूल्य हुँदैन। ज्ञान फाइदाजनक छ तर बुद्धि महत्वपूर्ण छ। उदाहरणका लागि, ज्ञानले तपाईंको आँखा खोलिदिनेछ, बुद्धिले तपाईंको दिमाग खुल्नेछ। ज्ञानले तपाइँकाे विकल्पहरूको विस्तार गर्दछ, बुद्धिले तपाइँको बुझाईलाई विस्तार गर्दछ। ज्ञानले तपाईंको विवेकलाई सुदृढ पार्छ, तर बुद्धिमताले तपाईंलाई उच्च पार्नेछ । ज्ञानले तपाईंको जागरूकता बढाउनेछ तर बुद्धिले तपाईंको विवेक बढाउनेछ। ज्ञानी हुनुले तपाईंलाई सशक्त पार्छ तर बुद्धिमान हुनुले तपाईंलाई शक्तिशाली बनाउँछ। बुद्धि र ज्ञान दाजुभाइ र दिदीबहिनीहरू जस्तै छन्, तिनीहरू सम्बन्धित छन्, तर ती दुई अलग व्यक्तित्व हुन्। बुद्धि बिनाको ज्ञान र यसको विपरित सम्भव छ तर यो स्वस्थ छैन। तपाईले पत्ता लगाउनु हुनेछ कि धेरै मानिससँग बुद्धि भन्दा बढी ज्ञान छ किनकि ज्ञान बुद्धि भन्दा स्वभाबिक स्वत: प्राप्त छ। कुनै चीजको बारेमा जान्न चाहानुहुन्छ भने, भनेको सुन्न मात्र भनिएको छ अर्थात भनेको कुरा सुन्नु हो तर बुद्धि प्राप्त गर्न तपाईले सुन्न-इच्छुक अर्थात ग्रहन गरनुपर्ने हुन्छ। सुन्ने र ग्रहन ईच्छाशक्ति बीचको भिन्नता यो हो कि सुनुवाई बाह्य हो र ग्रहन ईच्छाशक्ति आन्तरिक हो। यसका बारे जानकार हुनको लागि तपाईंले जानकारीलाई आन्तरिकरण गर्नुपर्दैन किनकि मानिसहरू आफूले विश्वास गरेका चिजहरू, उनीहरूलाई मनपर्दैन वा मन नपर्ने कुराको बारेमा जानकार छन्। जानकार रहनु भनेको तपाईको वरिपरि के हो भनेर जान्नको लागि आफ्नो भावनालाई सहज बनाउनु हो । यो आन्तरिक रूपान्तरण होईन तर यो बाह्य परिवर्तन हो। बुद्धिमानी हुनु भनेको ज्ञानी हुनु भन्दा अलि जटिल छ किनकि तपाईंले जान्नै पर्ने जानकारी कसरी सिक्नुपर्दछ तपाईंको आफ्नैभित्र प्रवेश गर्नुपर्दछ र तपाईंबाट टाढा हुन दिनुहुन्न। ज्ञानले मान्छेलाई परिवर्तन गर्दैन तर बुद्धिले गर्दछ। लाखौं मानिसहरूलाई कानूनको पालनाको महत्त्वको बारेमा ज्ञान छ तर तपाईंले अझै लाखौं मानिसहरूलाई कानून तोडेको देख्नुहुन्छ। धेरै व्यक्तिहरू आफ्ना बच्चाहरूलाई हुर्काउन, लालनपालन गर्न कत्तिको महत्त्वपूर्ण छ भनेर जान्दछन् तर दुर्भाग्यवस धेरै अभिभावकहरूले आफ्ना बच्चाहरूको विकासमा भाग लिदैनन्। जब मानिसहरूले बुद्धि प्राप्त गर्दछन् उनीहरू शक्तिशाली बन्न सशक्त हुन्छन् जसले उनीहरूलाई सही कुराको निर्क्योल गर्न क्षमता दिन्छ।
यसैकारण बुद्धि ज्ञानभन्दा बढी महत्त्वपूर्ण कुरा हो किनभने बुद्धि ले तपाईंलाई तपाईको गन्तव्यमा पुग्ने कसरी भन्नेकुरा देखाउँदछ जबकि ज्ञानले तपाईंलाई जानकारी दिन्छ कि तपाईंलाई एक गन्तव्य चाहिन्छ।
वसन्त बिष्ट मेरो डायरी तुलसीपुर-४ दाङ
