Ma pani dyauta maanchhu jogi
Ma pani dyauta bhanchhu;
Tara timro ra mero dyautama
Aakaash ra prithvi ko bhinnata chha.
Timi uslai aankha chimlanda
Amurta chintan ko baadala ma dekhchhau
Ma uslai aankha ughaarda
Pratyek maanis ko priya darshan ma dekhchhu
Awashya mera teen arab dyautama
Aspashtata chha, dhamilopan chha bikaar chha
Ma tyahi hatauna kabita lekhchhu
Ajha kabita darshan deu bhanchhu
Devatwa nai kabitaalankaar maanchhu.
Satyata bhaav, shivatwa dhwani
Bhinas ko pratima jastai nango
Yathaartha rasasaundarya.
बालकृष्ण सम द्वारा रचना गरिएका कविताहरु
क्यै जिते झैं, क्यै संझे झैं,
को त्यो पथमा गाइरहेको ?
मानिस जस्तै सुरु सुरु हिंड्दै
सबलताले तीय निखन्दै
को त्यो पथमा गाइरहेको ?
दुइटा खम्बा बलियो भित्ता,
भित्ता मास्तिर एउटा छाना
राखी, यो हो आलय भन्दै
पुस्तकहरुले तानिरहे झैं
को त्यो पथमा गाइरहेको ?
झुट नचिन्ने, सत्य अँगाल्ने,
चढ्दै मास्तिर म गिरें भन्ने,
वातावरण नै भूषित पार्ने,
वरपर हेरी अड्न नसक्ने
को त्यो पथमा गाइरहेको ?
तिमी ता जून-चाँदीले अनि घाम-सुनले कविता लेख्छौ,
म त अँधेरी रातको गुफामा जमेको कालोले लेख्छु ।
तिमी त आफ्नो संगीतको सुर चराको सित मिलाउँछौ,
हृदयतन्तु म त नीरवतासित कसी कसीकन जमाउँछु ।
तिम्रा वचनहरू पुष्पपरागमा चोपिएका हुन्छन् सब,
मेरा त अश्रुचूर्णमा अनि देहभस्ममा लोटाइन्छन् ।
किनभने उद्देश्य रमेका जीवित व्यक्तिहरूलाई
स्वर्गीय कल्पना दिदै नचाउने भाव चढाउने तिम्रो छ ।
मेरो मृत व्यक्तिहरूलाई सम्झाउने उद्देश्य छ यो-
'साथी, यतिका भारीतारी कसी कहाँ जाने सुरले
हिंडेका हौ ? त्यो सब बिसाई किन यहीं सुतिरहनुपयो ?
सपनाको पट्टल उघारिदेऊ, उठ अब कलम समात !'
साहित्यस्रोत, १।६-७, आश्विन-कातिक २००४
नाथ, यो पिंजराबाट कहिले उड्न पाउँला !
मायाको, • डरको, प्रेमी आशाको, फट्फटाइको
पसिनाले भिजेको छु, घाममा कहिले अब
फिंजारेर पखेटा यो प्रोबानो पार्न पाउँला ?
दानाको एक भाँडो छ त्यसभित्र फलाम छ,
अर्को भाँडो छ पानीको त्यहाँ दुर्गन्ध रक्त छ,
लामो उडाइको भोग जागेको अग्निकुण्डमा
उम्लेर कहिलेसम्मन् नमर्नु छ ? महोदय,
धूवाँ फुकीरहेको छ सबैतिर अशान्तिले,
लाख गोमनले लाखौंतिरबाट डसीसके,
के म उम्कन पाउन्नँ ? पवित्र त्यस पाउले
कुल्चेर मसिन्याएका धूलो दल्दै शरीरमा
घाउ पुर्दै, पुरेकोमा छोई ढोग दिदै दिदै
हरेक पाइला गन्दै, हरेक गणनापिछे
जपेर विष्णुको नाम हर्षको लयमा रुदै
म पीछा लाग्न पाउन्न ?
प्रह्लाद, १.३.३२, १९९५
१
मर्ने बेला मलाई अति अति बलवान् शत्रुले घाउ लागोस्
तिम्रो यो हात मेरो रगत हृदयको प्रीतिले पुछ्न आओस्,
मर्ने शय्या मलाई नरम नरम होस् रक्तले युद्धभूमि,
होस् हाम्रो मुख्य हेतुप्रकरण रणको एक नै जन्मभूमि !
२
मेरो अस्ताउँदाको जिउसंग जिउ यो एक तिम्रो अँटाओस्,
तातो भारी विचारी शिर सुखसित यो काखमा नै विसाओस्
तिम्रो आँखा रसाई अमृत शशि भई छर्किदेओस् ममाथि,
मेरो आँखा धमीलो झिमझिम नगरी खालि हेरोस् नदेखी ।
३
काला हन् सूर्य चीसो सकल भुवनमा कालिमा घाम लागोस
ढुकढुकमा कान थापी शिर करङहरू सुस्तरी किच्न थालोस्,
मेरो छाती भिजाओस्-नय नजल बनी प्रेम-गङ्गा बहाओस्,
तिम्रो गाला उचाली सहज मुटु फुटी जोडले म्वाइँ खानोस् ।
Ichchha yo chha Mahesh, antim jasai yo mrityusaiya jali
Mero rakta sukaaula ma garunla anyol bhai chhatpati
Tyo bela mukhama butiharu parun Nepalkai keval
Je-jema himashailako chha madhuro mitho chiso chumban
“Yo Nepal swatantra bhai phulirahos, rajapraja ma sadhain
Jhangi phailirahos badhera lahara yai shanti aishwaryako”
Yo sandesh ma brahmanal takiya paari pathaun wahaan
Saakshi Shankar chhan smashan pachhika aashaa raheka jahaan
Ma mare priya,
Aba timi laai ghernechhan meraa gun haru aaera,
Ti sab laai dhapaaideu dayaa balai le tyagera.
Mera baigun pani taa holaan (rahandaa bastaa kasako hunna !)
Ma mare bhani ti pani bhaagnechhan,
Shir bata haamphaalna khojnechhan.
Priya, tini haru laai
Ekdam gaaj !
Jyaadai war bata herdaa saano bastu thulo dekhinchha-
Mera baigun haru laai timi
Chhaati maa taas !
Kaile kaile timi sita maile saahro swor le bole hulaa,
Kaile dekhaaun bhani keval aankhaa pani ta tare hulaa,
Kaal yeti war aaisakeko holaa bhanne kati nasamjhi
Timi laai maile kaile kaile ghurki laaen hulaa.
तीनचतुर्थाश नङ्गा झुत्रे
माग्नेसित आफ्नो भलवस्त्र
साटासाट गरी सडकमा
सधैभरी नसुतीकनै*
केवल स्फटिकको धर्केअंशको
भरमा परेर जाडो गर्मी
कसले ठीक-ठीक जान्न सक्यो ?
सुख फुकाली भूईमा फाली
सबको दुःखको लाश स्वयं
बेसाई
आफ्नो काँधमा हाली
भोकभोकै दौडधुप नगर्नेले
जोख्ने कलको भरले मात्रै
कसले कहिले दुःख तौल्न सक्यो ?
स्वार्थी भाते आात्मा बेचेको
Jhari ko ek din thiyo,
Rupaila kinare bidhyut sitare reshmi
Badal ko ghumto haali
Prithvi dhuru dhuru roi raheki thiina,
Jagabandhu Surya le tyo dekhe.
Ani unle aafnaa komal kar le susta ughaari tyo ghumto
Chiyaaye.
Sandhai ki sutkeri Prithvi kaa
Gadhekaa kanchat baseko gaalaa khokraa kokhaa saaraa maa
Ashru saagar mahaasaagar bhari bhari bhai urli rahekaa,
Aankhaa-sajal khaaldaa bata ashru nadi haru bahi rahekaa,
Susti baayu kaa haat khuttaa pani jala kan le sab bhiji rahekaa,
Jangali kapaal, chattaan-mastak, jhamke parelaa butaa buti,
Sharir bhara kaa trina-romakup samet aansu le nithrukka bhaekaa,
Shaila shikhar nidhaar maa
Astaachal bata hidne bela hijo beluki pakha maatrai
Aafu le laaidieko jhalkane sindur rankaa
Tikaa suddhaa mettirahekaa.
कस्तो दिन छ आज यो !
भरे अझ कडा प्रश्न, अझ भोलि कडा अझ
पसि, यस्तै भई हाम्रा दिन चिप्लेर आउँछन्,
मुख ढाकी मुकुण्डोले भानु स्वर्भानु बन्दछन् ।
अवश्य एउटा भोलि बित्नेछ बदलीविना
भन्ने आस गयो हुन्छ हर भोलि घनावन ।
नचेती लोकमा हामी भोलिको भर पर्दछौं,
बिसिदिन्छौं हिजोलाई, आजचाहिं सरासर
भोलि भन्छौं; सबै भोलि हिजो बन्दै बिती बिती
जाँदैछन् ; एउटा भोलि डोली प्रलयको लिई
आइहाली त्यहीं हामीलाई भाग्छ कता ! कता !
उही दिन सबै हाम्रो भोलि बन्दछ बेपता ।
भाग्यमानीहरू आज भन्दछन्, भोलि बन्दछन् ।
अभागी जति छन् आज बिग्रन्छन्, भोलि भन्दछन् ।
तथापि मन यो एकोहोरो वञ्चित भोलिको
अनुहार सधै राम्रो भएको स्वप्न देख्तछ;
संसारमा त्यसैले त अङ्क धेरै छ दीनको,
काल पखिरहेका ती कोटि कोटि अधीनको ।
